Halkbilim

Anadolu Halkı'nın büyük bir kesimi geleneklerin etkisi altındadır. Halkımızın geleneksel yaşamını oluşturan, ona öz ve biçim kazandıran ana davranış kalıplarının temelindeyse sayısız adet, inanma ve töresel işlem yatmaktadır. Bu araştırma, insan hayatının üç ana döneminden birisi olan ölümün çevresinde toplanarak ona bir kurum niteliği kazandıran adetlerin, inanmaların, işlemlerin sistemli bir serimini ve yorumunu yapmak amacını gütmektedir. Yazar, bu araştırmayla insanımızın asal bir olay karşısındaki tutum ve davranışını saptamaya çalışmıştır. Ölümün evrensel bir olay oluşu, halkımızın konuya ilişkin adet ve inanmalarına da evrensel bir nitelik kazandırmaktadır. Bu bakımdan, araştırmanın amacı, Anadolu insanının bu konudaki özelliklerinin, insanlığın ölümle ilgili ana davranış kalıpları içerisindeki serimlenişi diye de nitelenebilir. — Yazar: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Ocak 2018 — ISBN: 9789944795951 — Sayfa Sayısı: 160

Öteki sosyal bilim dallarına bakarak yeni sayılan etnoloji ve sosyal antropoloji, özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yabancı ülkelerde önemini iyiden iyiye duyurmuş; savaş sonrası, gelişmiş ülkelerle az gelişmiş ülkeler ve sömürgeler arasındaki kültürel, ekonomik ve siyasal ilişkilerin düzenlenmesinde etnolog ve sosyal antropologlara büyük görevler düşmüştür. Böylece, etnoloji ve sosyal antropoloji, akademik öğretimin kuramsal sınırlarını aşarak uluslararası bir uygulama alanı bulmuştur. Ülkemizde de etnoloji ve sosyal antropolojiye duyulan ilgi alanı gittikçe genişlemektedir. Eskiden sadece Ankara Üniversitesi’nde okutulan etnolojiye ve yardımcı disiplinlerine bugün artık yeni kurulan üniversitelerimizin ders programlarında da yer verilmektedir. Ayrıca, toplum kalkınması ile ilgili kurumlar araştırma ve değerlendirmelerinde etnolog ve sosyal antropologlarla iş birliği yapmaya başlamışlardır. İlgi alanı gittikçe genişleyen bu bilimin temel kavramlarını; bunları karşılayan terimleri, önemli araştırıcıları, çeşitli görüşleri ve ana malzemesi olan ilkel toplumları kapsayan Türkçe bir sözlüğe uzun bir süreden beri ihtiyaç duyulmaktaydı. Sözlük’ün hazırlanmasında W. Hirschberg'in Wörterbuch der Völkerkunde’si esas alınmış; sırası ile W. Nölle’nin Lexikon der Völkerkunde’si ile Ch. Winick’in Dictionary of Antropology’si ile A. Hultkrantz’ın General Ethnological Concepts’inden; on yıldır okuttuğum derslerin notlarından ve bibliyografyada gösterilen öteki kaynaklardan yararlanılmıştır. [SVÖ, Ankara, Eylül 1971] — Yazar: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Mart 2017 — ISBN: 9789944795920 — Sayfa Sayısı: 256

Adet ve inanmaların, bir toplumun maddî ve manevî hayatındaki olumlu ya da olumsuz etkilerini küçümsemek, görmezlikten gelmek yanlış bir tutumdur. Halkı yönetmenin ilk şartı, halkı doğru olarak tanımaktır. Halkı, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda bulunduğu çizgiden daha ileri bir çizgiye götürmek, onun eğilimlerinin, tutumunun, davranışlarının temelinde yatan şeyleri bilmekle mümkündür. Halkı köstekleyen ya da destekleyen âdet ve inanmaların, zihniyetin kök nedenlerini bilmeden alınacak her tedbir, kısa süreli, kısır ve yanlış olacaktır. İnsana doğumundan ölümüne dek eşlik eden âdet ve inanmalar, özellikle hayatın belli dönemlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu dönemlerin en önemlileri, doğum, evlenme ve ölümdür. Başlı başına birer büyük “geçiş” olan doğum, evlenme ve ölüm, sayısız bâtıl inancın, büyüsel işlemin, yasağın istilâsına uğramış olup, âdeta bunlar tarafından idare edilmektedir. Biz, araştırmamızda, bünyeleri içinde daha küçük geçişleri ve safhaları da barındıran bu üç önemli basamağın üzerinde durduk; bu arada, hayatın çeşitli safhalarıyla ilgili inanmalara ve büyüsel işlemlere de değindik. Saha bakımından sınırlanmanın çeşitli faydalarını hesaba katarak, oldukça iyi tanıdığımız Sivas’ı araştırma yeri olarak seçtik. Böylece, daha geniş bir sahada çalışmanın tabii sonucu olan dağılmanın doğuracağı bazı hata ve eksiklikleri elden geldiğince azalttığımızı sanıyoruz. Bugün, Türkiye’de etnolojik araştırma yapacak olan kimse, saha çalışmasına ön planda yer vermek zorundadır. Çünkü, yurdumuzda ne el altında bulundurabileceğimiz etnolojik haritalar ne arşivler ne de yeterli sayıda bilimsel neşriyat vardır. Bu şu demektir: Araştırıcı, hem üzerinde çalışacağı malzemeyi saha çalışması yoluyla toplayacak, hem de değerlendirecektir. Bu araştırma, böyle bir çalışmanın sonucudur. [SVÖ, 5 Mayıs 1966, Ankara] — Yazar: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Mart 2017 — ISBN: 9789944795913 — Sayfa Sayısı: 176

Bu kitapta, “folklor”dan ne anlaşılması gerektiği tartışılmakta, araştırma teknikleri ve araçlarına ilişkin bilgiler verilmekte, halkbilimimizin dünü, bugünü ve sorunları ele alınarak öneriler getirilmekte; kaynakları, yayımları, kurum ve dernekleri teker teker tanıtılmaktadır. Bunların yanı sıra halkbilimin araştırma konularından örnek olarak seçilen doğum, çocuk, evlenme ve ölüm, yurdumuzdaki yaygın ve tipik özellikleriyle ayrı bir bölümde ele alınmakta; adetten modaya kadar uzayan bir dizi kavramın özellikleri, işlevleri açıklanarak, tanımları yapılmaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin çeşitli yerlerinden çekilen ve çoğu ilk kez yayımlanan iki yüze yakın renkli ve siyah-beyaz fotoğraf da ele alınan konulara görsel bakımdan önemli katkıda bulunmaktadır. — Hazırlayan: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Kasım 2014 — ISBN: 9789944795647 — Sayfa Sayısı: 352