Sedat Veyis Örnek

İlkellerin düşünüş, duyuş ve davranışlarının çoğu zaman bizimkinden farklı oluşu, onların inanç dünyalarını biçimlendirmektedir. İlkel insan doğa karşısındaki savaşında, teknik yetersizliğini ve çaresizliğini din, büyü ve dinin buyruğundaki sanatla gidermek istemiş; evrenin. oluşum sırlarını da bir çeşit “bilim öncesi bilim” olan efsane ile açıklamaya çalışmıştır. Bunun içindir ki, kitapta, büyü, sanat ve efsane, dinsel alanı tamamlayıcı bölümler olarak ele alınmıştır. İlkellerin toplumsal ve politik örgütlerini, ekonomilerini, maddi kültürlerini, adetlerini, geleneklerini; kısaca günlük hayatlarını, temelinden kavrayabilmek ve doğru bir biçimde yorumlayabilmek için, inanç dünyalarını iyi bilmek gerekmektedir. Çünkü, ilkellerin toplumsal kurumları içerisinde en ağır basanı dinsel olanıdır. Bu kitap, ilkel diye nitelenen halkların inanç dünyalarını, büyülerini, sanatlarını ve efsanelerini bir bütün içinde ele alıp, sistemli bir biçimde açıklamaya çalışan dilimizdeki ilk denemedir. Yine de sosyal ve manevi bilimlerin çeşitli dallarında öğrenim yapanlarla, konuya ilgi duyan okuyucuya yararlı olacağına inanıyorum. Sedat Veyis Örnek, Ocak 1971, Ankara — Yazar: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Ekim 2014 — ISBN: 9789944795630 — Sayfa Sayısı: 208

Adet ve inanmaların, bir toplumun maddî ve manevî hayatındaki olumlu ya da olumsuz etkilerini küçümsemek, görmezlikten gelmek yanlış bir tutumdur. Halkı yönetmenin ilk şartı, halkı doğru olarak tanımaktır. Halkı, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda bulunduğu çizgiden daha ileri bir çizgiye götürmek, onun eğilimlerinin, tutumunun, davranışlarının temelinde yatan şeyleri bilmekle mümkündür. Halkı köstekleyen ya da destekleyen âdet ve inanmaların, zihniyetin kök nedenlerini bilmeden alınacak her tedbir, kısa süreli, kısır ve yanlış olacaktır. İnsana doğumundan ölümüne dek eşlik eden âdet ve inanmalar, özellikle hayatın belli dönemlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu dönemlerin en önemlileri, doğum, evlenme ve ölümdür. Başlı başına birer büyük “geçiş” olan doğum, evlenme ve ölüm, sayısız bâtıl inancın, büyüsel işlemin, yasağın istilâsına uğramış olup, âdeta bunlar tarafından idare edilmektedir. Biz, araştırmamızda, bünyeleri içinde daha küçük geçişleri ve safhaları da barındıran bu üç önemli basamağın üzerinde durduk; bu arada, hayatın çeşitli safhalarıyla ilgili inanmalara ve büyüsel işlemlere de değindik. Saha bakımından sınırlanmanın çeşitli faydalarını hesaba katarak, oldukça iyi tanıdığımız Sivas’ı araştırma yeri olarak seçtik. Böylece, daha geniş bir sahada çalışmanın tabii sonucu olan dağılmanın doğuracağı bazı hata ve eksiklikleri elden geldiğince azalttığımızı sanıyoruz. Bugün, Türkiye’de etnolojik araştırma yapacak olan kimse, saha çalışmasına ön planda yer vermek zorundadır. Çünkü, yurdumuzda ne el altında bulundurabileceğimiz etnolojik haritalar ne arşivler ne de yeterli sayıda bilimsel neşriyat vardır. Bu şu demektir: Araştırıcı, hem üzerinde çalışacağı malzemeyi saha çalışması yoluyla toplayacak, hem de değerlendirecektir. Bu araştırma, böyle bir çalışmanın sonucudur. [SVÖ, 5 Mayıs 1966, Ankara] — Yazar: Sedat Veyis Örnek — Yayın Tarihi: 1. Basım — Mart 2017 — ISBN: 9789944795913 — Sayfa Sayısı: 176